Zamek Krzyżtopór położony w miejscowości Ujazd w województwie świętokrzyskim jest bardzo wyjątkowym zabytkiem. Wzniesiono go w XVII wieku, a do dziś ostały się z niego jedynie ruiny.
Zamek Krzyżtopór
Jest to obszerny zespół pałacowo-zamkowy zbudowany w stylu włoskim, wpisany w pięciobok bastionowej fortyfikacji (pentagon – kojarzony z Marsem – bogiem Wojny). Pełnił rolę reprezentacyjno-obronną, gdyż pałac obudowany był murami obronnymi.
Nad bramą znajduje się charakterystyczny krzyż (symbol wiary i polityki) i topór – symbol nawiązujący do herbu rodu Ossolińskich, z których wywodził się fundator zamku – Krzysztof Ossoliński. Był on wojewodą sandomierskim. Symbole nad bramą miały bronić wiary mieszkańców, od której mieli nigdy nie odstąpić.
Można by powiedzieć, że zamek jest próbą realizacji marzeń fundatora. Miał możliwości, znane nazwisko, rodową fortunę. W XVII wieku – do czasu wybudowania Wersalu – mówiono, że Krzyżtopór to największy w Europie Północnej kompleks zamkowo-pałacowy. W czasach świetności panował tam przepych: dach w wieży zbudowany był ze szkła, wokół pałacu rozciągały się piękne ogrody. Co ciekawe obiekt nigdy nie został w pełni dokończony. Zarówno sam fundator zamku, jak i jego syn nie mieli szczęścia pomieszkać w tym zamku. W wyniku choroby fundator zmarł, a jego syn poległ na wyprawie wojennej. Kolejni właściciele nie kwapili się wydawać pieniędzy na dokończenie obiektu i w rezultacie zamek popadł w ruinę.
Ciekawostką jest to, że podczas budowy zamku zwrócono uwagę na zamiłowanie fundatora do liczb i ich magii. I tak w efekcie w zamku powstało 365 okien (tyle, co dni w roku), 52 pokoi (symbolizujących tygodnie), 12 sal (symbolizujących miesiące) i 4 wieże (kwartały).
Zamek zajmuje powierzchnię 1,3 hektara, łączna długość murów wynosi 600m. Są wyznaczone szlaki turystyczne, a obiekt jest oficjalnie udostępniony do zwiedzania. Za sprawą dotacji Unijnej obiekt dostosowano do ruchu turystycznego – są zabezpieczenia w niebezpiecznych miejscach, oświetlenie podziemi, a nawet metalowe schody. Oprócz tego przy bramie znajdziemy sklep z pamiątkami i zaplecze sanitarne.
Zwiedzanie zamku jest ciekawą atrakcją także dla dzieci, które odnajdywały najróżniejsze tajemne przejścia łączące poszczególne miejsca w zamku.